Het verhaal van basisschool De Palster

Loose parts op de speelplaats: hoe organiseer je dat? De Palster is een basisschool in Moerbeke. Enkele jaren geleden startten ze met loose parts play en sindsdien gaan ze er volop voor! Leerkracht Tine Poppe vertelt:

Hoe het begon

"Onze collega Ann De Brabander is naar een bijscholing geweest van MOS (Milieu op School), die door Speelmakers gegeven werd. Daarna was het al heel snel duidelijk dat we ons met veel collega's konden vinden in deze visie en zijn we snel aan de slag gegaan. Vanuit de werkgroep werd loose parts play concreet gemaakt.

Met het schoolteam hebben we een volledige bouwberging  op poten gezet, daar zijn we wel trots op. In deze berging vinden kinderen loose parts terug per soort. Die loose parts verzamelden we op verschillende manieren. Als eerste deden we een oproep naar ouders  aan de hand van een materiaallijst. Dit ging wel vlot, maar we ondervonden al snel dat we selectief moesten zijn. We kregen snel veel te veel van alles en niet alle materialen waren geschikt of nog in goede staat om te gebruiken op onze school. Daarnaast hebben we ook dingen aangekocht, in doe-het-zelf-zaken. Op deze manier groeide onze berging verder uit. Tot slot verzamelden we ook materiaal via geefgroepen, bedrijven in de buurt of de kringwinkel." 

Spelen op twee speelplaatsen

"We hebben twee speelplaatsen: de groene speelplaats waar loose parts zijn en waar gebouwd mag worden en de grijze speelplaats waar kinderen kunnen voetballen. Vroeger waren er per klas beurtrollen over wie waar ging spelen. Nu mogen kinderen kiezen. De kinderen die niet willen voetballen hebben nu een veel gevarieerder aanbod en ook veel ruimte, elke speeltijd opnieuw. En ook de voetballers zijn tevreden, want die kunnen elke dag voetballen. Iedereen is tevreden nu. Er is veel minder ruzie, omdat kinderen meer speelkansen en vrijheid krijgen." 

Weinig regels en weinig opruimen

"Eigenlijk mag bijna alles op onze speelplaats en kozen we slechts voor 3 afspraken, drie dingen die niet mogen met de loose parts: niet slaan, niet gooien, niet stuk maken. We willen de regels zo beperkt mogelijk houden. Het is wonderlijk om te zien hoe creatief de kinderen zijn: ze bouwen kampen, winkels, ze maken taarten, ze gebruiken wat ze vinden... alles wordt elke speeltijd weer iets anders. En dat is net omdat er zo weinig regels zijn. Het toezicht gebeurt door de leerkrachten en 's middags is dat de naschoolse opvang. Als kinderen zich echter niet aan de weinige regels houden, mogen ze voor een bepaalde tijd niet op de groene speelplaats spelen. 

Ook opruimen proberen we zo weinig mogelijk te doen. Al het materiaal wordt elke vrijdagmiddag opgeruimd en is dus de rest van de week gewoon verspreid op de speelplaats. Als het slecht weer is, proberen we eerder op te ruimen, terwijl het nog droog is. Dat is voor niemand plezant, als er schimmel in komt of het echt vuil is. De grote opruim op vrijdag gebeurt met alle kinderen, ook al speelden ze vooral op de grijze speelplaats. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid.

Al het materiaal wordt gesorteerd  in de berging. Er zijn twee bouwmeesters, van het vijfde en zesde leerjaar, die de berging ordenen en ons signaleren als er materiaal kapot is. Ze vinden dat tof om te doen, we kunnen als leerkrachten niet al het materiaal op die manier in het oog houden als we toezicht houden.

Soms is het wel eens spannend

"Vorig jaar maakten we ook een risico-analyse  omdat dat nodig was voor de veiligheid van onze kinderen, op vraag van de preventieadviseur. We hebben alle materialen bekeken en gecheckt aan de hand van jullie infographic en de analyse in orde gebracht. We vinden het belangrijk ook onze manier van spelen te onderbouwen voor collega's, ouders en buitenstaanders.

Soms gebeurt er wel eens iets spannend, maar eigenlijk valt dat mee. We spelen in op situaties die voorvallen en trachten op deze manier ook de kinderen zelf verantwoordelijkheid mee te geven bij het spelen. Zo was er laatst er een kind dat helemaal in autobanden zat en even in paniek was. We hielpen de leerling uit de banden en maakten samen de afspraak rond de hoogte van de toren en dat je altijd nog moet kunnen communiceren met elkaar. 

Wat ook wel spannend blijft, zijn opmerkingen van buitenaf. Wat we soms merken, is dat mensen het als rommel blijven zien. Vorige week hadden we een pedagogische studiedag met een bezoeker die benoemde dat de speelplaats 'rommelig' was. Als er geen kinderen mee aan het spelen zijn lijkt het alsof alles hier zomaar gesmeten is. Dat blijft voor mensen die niet mee zijn in de visie een lastige..." 

Vergroening van de speelplaats

"Vanuit het spelen met loose parts hebben we intussen een bredere visie op de hele speelplaats uitgewerkt en subsidie ingediend om meer te vergroenen. Daar staat bijvoorbeeld in dat kinderen vuil mogen worden en dat ze avontuurlijk spelen. Een van de gevolgen is dat kinderen in de klas hun schoenen uitdoen en pantoffels aandoen, uit respect voor het poetspersoneel. Door die visie en de uitwerking ervan merken we dat ouders bewuster kiezen voor onze school als ze hun kinderen graag laten buiten spelen. Het is een soort troef geworden tegenover de andere scholen."

Actiegericht team

"Terwijl ik het zo vertel, merk ik dat we daar best wel daadkrachtig  en actiegericht in zijn. Het is echt fijn dat alle leerkrachten bij ons er zo achter staan en heerlijk om te zien hoe creatief de kinderen ermee spelen."

Interview met Tine Poppe, leerkracht basisschool De Palster