Spelen en/of leren?

Loose parts play gaat in eerste instantie over spelen. Maar automatisch komt daar ook leren bij. Spelen met loose parts geeft heel wat inzichten over hoe kinderen op een betrokken manier tot leren komen.

De pure en oorspronkelijke vorm van loose parts play gaat uit van spelen om te spelen. Spelen is in deze vorm een doel op zich en kinderen zijn de eigenaar. Loose parts zijn onbestemd en leggen dan ook bij uitstek het eigenaarschap bij kinderen. De materialen bieden vele mogelijkheden waardoor kinderen keuzes kunnen maken in hoe ze met het materiaal spelen.

Hoe groter het eigenaarschap van kinderen, hoe groter de betrokkenheid bij het spelen. Kinderen gaan helemaal op in het spelen en ervaren meer intens speelplezier. Naast speelplezier zorgt meer betrokkenheid ook voor heel wat ongepland leren. Zo ontwikkelen kinderen bv. sociale vaardigheden en probleemoplossend denken tijdens het spelen. Dit is echter niet het doel van loose parts play, maar wel heel waardevol!

Loose parts als leermiddel

Steeds vaker worden loose parts als middel ingezet om intentioneel te leren. Er liggen heel wat kansen in het gebruik van loose parts voor het bereiken van leerdoelen. Net omdat het spelen met loose parts zoveel positieve invloed heeft op het leren en de ontwikkeling van kinderen, wordt dit soort spelen vaak ingezet in onderwijs en in bepaalde pedagogische stromingen (bv. Reggio Emilia, Montessori, Waldorf, Steiner…).

In de onderwijspraktijk kunnen loose parts gebruikt worden in functie van het bereiken van een bepaald leerdoel.  Bijvoorbeeld:

• Een les rond evenwicht met boomstammen en planken: de leerlingen bouwen een wip en ontdekken zo de wetten van de zwaartekracht
• Leren tellen en maaltafels: met nootjes worden in de klas de tafels duidelijk visueel gemaakt en ervaren de kinderen de wiskundige concepten

De loose parts geven kinderen experimenteerruimte en mogelijkheden om te ontdekken. Het maakt het leren tastbaar. Bovendien verhoogt de speelcomponent de kans dat kinderen vreugde zullen ervaren in hun leerproces. Spelen en leren komen op deze manier dichter bij elkaar.

Loose parts inzetten als middel om leerdoelen te bereiken, mist echter het rijke potentieel aan ongepland leren dat loos parts play kan bieden. De leerkracht bepaalt het resultaat van het spelen en de manier van spelen moet voldoen aan bepaalde verwachtingen.  Dit zet het eigenaarschap van kinderen onder druk en daarmee ook de betrokkenheid en het ongeplande leren.

Loose parts play is ongepland leren

Leerkrachten die bedreven zijn in het werken met loose parts komen tot de conclusie dat de grote rijkdom van loose parts zit in het loslaten van verwachtingen als volwassene. Kinderen krijgen dan de kans om hun eigen leerproces te sturen en worden een actieve actor in het proces.  Dit actorschap zorgt voor een grotere betrokkenheid en voor ongepland leren. Dit ongeplande leren is vaak rijker en diepgaander dan dat ene vooropgestelde leerdoel in een geplande speelsetting.  

Werken met loose parts daagt ons uit om de mogelijkheden van kindgestuurd spelen en leren te ontdekken.
 

Op die manier komen we tot deze twee manieren van kijken, die heel vaak in de praktijk in elkaar overgaan. En dat is nu net de kunst. 

Het daagt onze houding als volwassene uit.
Kunnen we onze controle en verwachtingen wat meer loslaten om onverwachte gebeurtenissen ruimte te geven? 

Plan een vorming voor je team